ارتباط بین عملکرد مواد مغذی و اکسیژن

ارتباط بین عملکرد مواد مغذی و اکسیژن

بدون شک فعالیت می تواند وضعیت آهن خون را تغییر دهد که این وضعیت نیز سبب تغییر عملکرد بدنی می شود. مطالعه روی ۷۴۷ ورزشکار و ۱۰۴ غیر ورزشکار نشان داد، ورزشکاران استقامتی سطوح هماتوکریت و هموگلوبین کمتری نسبت به ورزشکاران توانی و ترکیبی دارند. مطالعه مذکور گزارش کرد، این تفاوت ممکن است نتیجه ی کم خونی و کم خونی کاذب و یا به مقدار بیشتر به دلیل تخریب گلبولهای قرمز ناشی از ضربه پا باشد.

ورزشکاران با مدت زمان تمرینی و بارکاری بالاتر نیز مقدار آهن کمی (فریتین) را ذخیره می کنند. این یافته نشان می‌دهد، ورزشکاران نسبت به غیر ورزشکاران در معرض خطر بالاتری در ارتباط با وضعیت بد آهن قرار دارند و تمرین بیشتر در گروه ورزشکار حتی خطر شدیدتری را در وضعیت آهن ایجاد می کند. استقامتی که ساعتها و (کیلومترهای) زیادی را در تمرین به سر می برند، حتی اگر برای به دست آوردن موفقیت استقامتی خود به فرایندهای متابولیک هوازی متکی باشند، در بالاترین خطر وضعیت فقر آهن قرار دارند.

کم خونی کاذب ناشی از رقیق سازی

هنگامی که ورزشکاران برنامه تمرینی فشرده و سنگین را آغاز می‌کنند، افزایش میزان حجم خون و میزان گلبول های قرمز خون را تجربه می کنند. اما به دلیل اینکه افزایش حجم خون سریع تر و بیشتر از سرعت افزایش گلبولهای قرمز می باشد، به نظر می رسد آنها دچار کم خونی شده اند. از آنجایی که این وضعیت گذرا و موقتی است (و در نهایت غلظت گلبولهای قرمز به حد طبیعی خود می رسد)، به این حالت کم‌خونی کاذب خون ناشی از رقیق سازی می گویند (همچنین به نام های کم خونی ورزشی یا کم خونی ورزشکاری نیز معروف است).

تخریب گلبول های قرمز در اثر ضربه پا

ضربه های مکرر پا هنگام دویدن سبب تخریب گلبولهای قرمز خون میشوند. گلبولهای قرمز موجود در  مویرگهای کف پا، بر اثر ضربه های پا له میشود. هرچه سرعت تخریب گلبولهای قرمز ناشی از ضربه کف پا سریع تر باشد، حفظ غلظت گلبولهای قرمز در حد طبیعی مشکل‌تر خواهد بود (بدن نمی‌تواند با سرعت مناسب گلبولهای قرمز خون را تولید نماید)، و می‌تواند باعث ایجاد کم‌خونی گردد.

ارتباط بین عملکرد مواد مغذی و اکسیژن

محدودیت های تغذیه ای، که اغلب در میان ورزشکاران رشته های ورزشی دارای رده های وزنی و ورزش های نمایشی رایج است، باعث عدم تامین ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن می شوند. خطر جدی این است که بسیاری از ورزشکاران، دارای ظرفیت مصرف اکسیژن پایین تر از حد طبیعی می باشند. این امر از عملکرد بهینه ورزشکار می کاهد. فقر آهن، حتی بدون ابتلا به کم‌خونی ظرفیت عمل عضله را کاهش می‌دهد. از آنجایی که کم خونی ناشی از فقر آهن سبب کاهش ظرفیت حمل اکسیژن می شود، لذا نگرانی‌های بیشتری در این خصوص وجود دارد.

کم خونی ناشی از فقر آهن، احتمالآ در میان ورزشکاران و به ویژه ورزشکاران زن نسبت به افراد غیر ورزشکار شیوع بیشتری دارد. عوارض کم خونی ناشی از فقر آهن شامل کاهش عملکرد ورزشی و نقص عملکرد دستگاه ایمنی میباشد. ورزشکاران زن جوان باید غذاهای غنی از آهن (به ویژه گوشت قرمز) را در برنامه غذایی خود قرار دهند و یا مکمل های حاوی آهن را تحت نظارت پزشک مصرف نمایند.

ارتباط بین عملکرد مواد مغذی و اکسیژن

فقر آهن در ورزشکاران بنا به دلایل مختلفی از جمله دریافت ناکافی غذا، تخریب گلبولهای قرمز (همولیز) و از دست دادن خون در اثر عادت ماهانه (در زنان) روی می دهد. با این وجود علت اصلی فقر آهن، از دست دادن خون نیست بلکه به دلیل افزایش حجم خون، بدون افزایش هماهنگ در اجزای خونی یعنی گلبول های قرمز می باشد. این وضعیت را کم خونی ورزشی یا کم خونی کاذب می نامند و این وضعیت، هنگام افزایش شدت تمرین ورزشکاران طبیعی است.

مصرف کم دیگر مواد مغذی نیز ممکن است میزان مصرف اکسیژن را تحت تاثیر قرار دهد. کمبود منیزیم باعث افزایش نیاز به اکسیژن برای انجام تمرین های زیر بیشینه می گردد و در نتیجه عملکرد استقامتی را کاهش می‌دهد.

کمبود فولات و ویتامین B₁₂ باعث کم خونی مگالوبلاستی می شود که پیامد آن تشکیل ناقص و کاهش طول عمر گلبول قرمز خون می باشد. کاهش طول عمر گلبول قرمز خون، کار ورزشکاران را برای تولید مستمر و دایم گلبول های قرمز که در اثر ضربه های پا نیز تخریب می شوند، دشوار می سازد. در نتیجه تعداد گلبول های قرمز که وظیفه حمل اکسیژن و دور کردن دی اکسید کربن را به عهده دارند، کاهش می‌یابد. این وضعیت ضعیف شدن عملکرد ورزشی را به همراه دارد.

ارتباط بین عملکرد مواد مغذی و اکسیژن

اطلاعات حاصل از مطالعات پیشین نشان می‌دهند، میزان خون در ادرار ورزشکاران بالاست. این امر چند دلیل دارد که عبارتند از :

تخریب گلبول های قرمز ناشی از ضربه های پا

کم خونی کلیوی

کاهش اکسیژن کلیوی

رهایشی عامل همولیز

آسیب مثانه یا کلیه

مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

آب زدایی

افزایش میزان گردش خون

رهایش میوگلوبین در ادرار

پراکسایش گلبول های قرمز خون

دفع مزمن گلبولهای قرمز خون در ادرار که نتیجه جلسه های تمرینی شدید و طولانی می باشد، می تواند سبب کم خونی شود. این امر، میزان آمادگی رقابتی ورزشکاران را کاهش می دهد. بنابراین ورزشکاران باید برای جایگزینی مواد از دست رفته، به اندازه کافی مواد مغذی (به ویژه آهن) مصرف کنند. خوشبختانه فرایند خون سازی (تولید گلبولهای قرمز جدید) هنگام مواجه شدن با فشار تمرین به طور قابل توجهی ترمیم پذیر میباشد. اگر مواد مغذی اساسی (به ویژه آهن، فولات و ویتامین B₁₂) در دسترس باشند، این فرآیند قادر به تولید گلبول‌های قرمز کافی و بزرگ است.

برخی ورزشکاران برای افزایش میزان خون سازی از داروی اریتروپویتین استفاده می کند . به هر حال، این روش دوپینگ خون، غیرقانونی بوده و احتمالاً خطر افزایش غلظت خون را بیشتر می‌کند و در نتیجه ممکن است باعث لخته شدن خون و مرگ شود.